O, Səfəvilər İmperiyasının hökmdarı I Şah Abbasın vəziri olub. Dərin zəkasına, müdrikliyinə və elmi biliklərinə görə dövrün görkəmli tarixçisi İsgəndər bəy Münşi onu “zəmanəsinin Aristoteli” adlandırıb. Münşi onun sərkərdəlik qabiliyyətindən bəhs edərək, bir qalanın alınmasında göstərdiyi şücaətdən bəhs edib. Həmin şəxs Hatəm bəy Ordubadidir.
https://youtu.be/MdscxRvWBi4
Hatəm bəyin görkəmli alim Nəsirəddin Tusinin törəmələrindən olduğu deyilir. O, bir müddət Xoy hakimi Dolubudaq Rumlunun, daha sonra Kirman hakimi Vəli xan Əfşar və oğlu Beyktaşın vəziri olub.
Mənbələrdə yazılır ki, I Şah Abbas hakimiyyətinin beşinci ilində vəziri Mirzə Lütfullanı tutduğu vəzifədən azad edərək, onun yerinə Hatəm bəy Ordubadini təyin edir. Daha sonra şah yeni vəzirinə “Etimadəddövlə” fəxri adı verir.
Hatəm bəy Şah Abbas üçün çox mühüm adam idi. Şah bir çox məsələdə Hatəm bəylə məsləhətləşir, onun fikirlərindən faydalanırdı. Tarixçilər bildirir ki, Hatəm bəy Ordubadi bəzi məqamlarda Şah Abbası əvəz edərək, Səfəvilər İmperiyasının idarə edirdi.
“Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi” kitabında Hatəm bəy Ordubadi haqqında bu sözlər yazılıb:
“O, yüksək rütbəli dövlət xadimi olub, təmiz əxlaqlı, nəfsi tox, xalqın yaxşılığını istəyən adam idi və qabiliyyəti, işgüzarlığı ilə məşhur olduğundan ali divanın vəziri rütbəsi ilə şərəflənərək, iyirmi ilədək 29 divan vəziri kimi cahan işlərinin həlli və əqdi ilə məşğul olmuş, onları tənzimləmişdi”.
Şah təkcə ölkə daxilində deyil, beynəlxalq əlaqələrdə də Hatəm bəyə güvənirdi. Dövrün böyük imperiyalara göndərilən əksər məktubları Hatəm bəy Ordubadi tərtib edirdi.
Tarixi mənbələrə görə, şah Ordubad şəhərinin əhalisinin vergilərdən azad olunması barədə fərman vermişdi. Bu fərman onun baş vəzir Hatəm bəy Ordubadiyə hörmət və rəğbətinin ifadəsi idi.
Hərbi səfərlərdən birində, Gəncə və İrəvanın Osmanlı türklərindən azad olmasından sonra Hatəm bəy Şah Abbası öz vətəni Ordubada dəvət edir. İsgəndər bəy də orada olur və Ordubadın “səfalı təbiətini, bərəkətli meyvə bağlarını, şəffaf və xoş sulu bulaqlarını” böyük həvəs və ilhamla təsvir edir. Münşi eyni zamanda, öz əsərində Hatəm bəyin şəcərəsini də verir və onun soyunun Səfəvilər dövlətinin yaranıb formalaşmasındakı xidmətlərini göstərir.
I Şah Abbasın münəccimi Cəlaləddin Məhəmmədin yazdıqlarından belə aydın olur ki, Hatəm bəy həm də şair olub: “Hatəm bəy gözəl şairdir. O, qəzəl, qəsidə, rübai yazmaqda çox qabil və mahirdir”.
“Aləmara”da Hatəm bəy Ordubadinin savadlı, xeyirxah, insanpərvər, haqqın, ədalətin, düzgünlüyün tərəfdarı olduğu, Azərbaycan, ərəb və fars dillərini mükəmməl bildiyi qeyd edilib.
İyirmi il Azərbaycan Səfəvi dövlətinin baş vəziri vəzifəsində çalışan Hatəm bəy Ordubadi 1610-cu ildə Təbrizdə vəfat edib və Məşhəddə dəfn edilib.
Mənbə: axar.az
Azerbaijani